Lawt lu na n-htoi hpe la nga na malai, lawt lu na lam hpe mahtang tam shakut nga ai amyusha ni tai nga ra na saga ai

Layang U Ra

"Dai ni na mungkan ndai gaw, gwi ai wa a matu mungkan sha re" nga nna tsun kajai gumhkawng nga ai ga hkaw ni hpe na hkrup dat shagu, anhte Jinghpaw Wunpawng amyusha ni mung, anhte amyusha ni hta byin hkrum hkra nga ai mabyin masa lam ni hpe sung sung bai kahtap myit a-ru yu let, "anhte galaw sa wa ra na lam gaw hpa baw wa rai nga ai kun?" ngu ai mahtai hpe jawm tam nna tatut jawm hkrang shapraw sa wa ra na aten nan rai nga sai ngu yang n-shut na ga ai. Shaning shachyaw nna anhte amyusha ni jawm shakut shaja nga ai 'amyusha lawt lam (national liberation)' ngu ai bandung de du dep wa lu na matu kadai gaw ahkyak dik htum ai shara hta rai nga ai rai kun? Kadai hpe kam hpa nna shamu shamawt dat ai rai yang, anhte amyusha ni teng teng lawt wa lu na lam rai kun? - ngu ai gasan ni a mahtai ni hpe mung amyusha ni yawng hkrawn hkrang chye na da ra na aten nan rai nga saga ai.

Anhte Jinghpaw Wunpawng amyusha ni yawng wa tinang a amyu hte mungdan hpe tsaw ra ai ni hkrai rai nga ga ninglen, anhte a 'amyusha lawt lam' ngu ai hkrun lam labau hta, dai ni ten du hkra rai tim, tang du hkra lak lak lai lai rai nna rawt wa, jat wa, galu kaba wa ai lam ni nnga shi nga ai lam hpe yu yang, anhte amyusha ni a amyusha lawt lam tam ai lam hta 'ning-ra nga ai lam ni nga ai majaw re' ngu ai lam hpe yin la ra na ga ai. Teng sha tsun ga nga yang, "marai langai ngai gawng malai tai nna a-ja a-wa shakut shaja dat ai rai yang, shing n-rai uhpung uhpawng langai ngai grai rai shakut shaja dat ai rai yang, anhte amyusha ni yawng lawt wa lu na lam rai nga ai" ngu nna chye na hkam la da ai amyusha ni law law naw rai nga ai lam gaw, anhte amyusha ni a lawt lam tam ai lam hta dingbai dingna lam kaba langai mi nan rai nga ai. Lam mi hku nna tsun ga nga yang, amyusha lawt lam a matu tinang nan gaw hpa mung shakut shaja lawm ai lam nnga ai sha, manang ni shakut shaja nna lu wa na n-htoi hpe sha a-la dingda nga ai amyusha ni naw tai nga shajang na hku rai yang gaw, tinang shakut shaja ai rai yang she, tinang ra ai lam ni hpe lu la mai nga ai dai ni na mungkan ndai hta, anhte Jinghpaw Wunpawng amyusha ni a matu amyusha lawt lam bandung ngu ai gaw, yupmang mang nga ai madang hta sha she naw matut nna rai nga na ga ai.

Lawt mayu ai amyusha ni teng ai rai yang gaw, dai ni na aten hta Wunpawng annau ni yawng mung "ngai hte nye amyusha ni yawng lawt wa lu na matu gaw, ngai hkum nan hta she madung nga a hka!" ngu nna hkam la let, amyusha lawt lam a matu tatut shakut shaja nga ai ni nan tai nga ra na saga ai. Tinang ra sharawng nga ai, tinang a myit kata hta katu nga ai, 'amyusha lawt lam' ngu ai hpe makoi magap da na aten nan n-rai nga saga ai zawn, amyusha lawt lam hte seng ai lam ni hpe tatut galaw sa wa na lam ni hta mung, nawku hpung law, mungmasa hpung law, 'development' galaw ai hpung law, waw ra law, le ra law... ngu nna garan ginhka hkat nga na aten nan mung n-rai nga saga ai. Amyusha lawt lam hte seng ai tatut magam bungli kaji kaba ni yawng hpe, anhte amyusha ni yawng myit hkrum mang rum ai hte jawm shachyen shaja galaw gunhpai shajang nga na lam sha ahkyak dik nga sai lam rai nga ai.

Hkrak sha tsun ga nga yang, anhte a amyusha ni yawng lawt lu na lam hpe shakut shaja sa wa ai lam hta, mungmasa uhpung uhpawng ni hte laknak hpai ai uhpung uhpawng ni chyu sha jawm shamu shamawt nga ai madang hte sha gaw, tatut byin tai awng dang wa lu na lam n-rai shi nga ai zawn, amyusha ni hkum dingdek nan tatut shang lawm, ap nawng, karum madi shadaw lawm ra na lam gaw, dai ni na anhte amyusha ni yawng a labau lit nan rai nga sai ngu yang n-shut na ga ai. Dai hte maren, nang ngai Wunpawng annau ni hkum dingdek gwi gwi hpaw tsun nna hpyi lajin sa wa ai lam rai yang chyu sha, tatut magam bungli lam ni mung masan sa wa lu na lam rai nga ai.

Tsaw ra ai hpu nau ni e, n-dum shamyi rai nna anhte amyusha ni jawm nga shalai kau lai wa sai ahkying aten ni hpe bai n-htang lu la lu na lam gaw nnga saga ai rai tim, dai ni jang Wunpawng annau ni yawng myit hkrum lahkrip ra ra rai nna amyusha lawt lam a matu mahkrun tam nna jawm shakut shaja sa wa ai rai yang, hpang n-hkrat shi na ga ai. Kaga waw ra, le ra, nga nna myit naw jawm ung ang nga na aten mung n-rai nga saga ai. Anhte amyusha ni a lawt lam hpe anhte amyusha ni nan jawm tam shakut la ra nga saga ai. Lawt lu na n-htoi hpe sha a-la dingda nga na malai, lawt lu na lam hpe mahtang tatut tam shakut nga ai amyusha ni tai nga ra na saga ai zawn, lawt lam hpe shawng lu da ngut ai rai yang chyu sha, kaga 'development' hte seng ai magam bungli kaji kaba ni yawng hpe mung, tang du ai kaw du hkra shachyen shaja sa wa lu ai amyusha ni byin tai wa lu na lam rai nga ai rai.